Pan Andrzej z rodziną przez ponad 30 lat mieszkał w domu jednorodzinnym na terenie objętym eksploatacją górniczą. Pomimo napraw finansowanych przez kopalnię, stan techniczny domu jest coraz gorszy, z uwagi na osiadanie terenu. Budynek przechylił się o kilkanaście stopni, a w piwnicy pojawiło się zapadlisko, z którego trzeba odpompowywać wodę. W domu jest wilgoć i pękają ściany. Niestety dalsze remonty nie są możliwe i konieczna jest wyprowadzka – domu nie da się odbudować. Z pomocą pełnomocnika złożył wniosek o odszkodowanie za szkody górnicze, dołączył dokumentację i zdjęcia – jego roszczenie obejmuje koszt wyburzenia budynku oraz zakupu działki i koszty budowy podobnej nieruchomości – czyli prawie milion złotych. Ta historia może dotyczyć wielu mieszkańców Katowic mieszkających w pobliżu kopalni. Jeśli ten problem dotyczy także Ciebie zapoznaj się z poradnikiem dotyczącym szkód górniczych.
Czym są szkody górnicze?
Szkody górnicze nie mają jednej, szczegółowej definicji ustawowej. W przepisach mowa jest ogólnie o szkodach majątkowych powstałych „w związku z ruchem zakładu górniczego”.
Szkody górnicze to nie tylko zapadający się grunt czy zniszczone drogi. To również pęknięcia ścian, przechylenia budynków, zniekształcenia posadzek, awarie kanalizacji i instalacji, deformacje ogrodzeń, zalania piwnic czy podniesienie poziomu wód gruntowych. Czasem ujawniają się wiele lat po zakończeniu wydobycia.
Warto podkreślić, że szkody mogą mieć także charakter ukryty – niektóre uszkodzenia mogą pozostawać niezauważone przez długi czas, a skutki eksploatacji mogą ujawniać się stopniowo. Dlatego tak ważna jest regularna obserwacja nieruchomości oraz szybka reakcja w razie pojawienia się niepokojących objawów.
Co podlega odszkodowaniu za szkody górnicze?
Poszkodowany przez szkody górnicze może otrzymać odszkodowanie, które pokrywać będzie:
- Koszty remontu domu – m.in. prostowanie konstrukcji, wymiana instalacji, naprawa popękanej elewacji, malowanie ścian.
- Drenaż fundamentów.
- Zmniejszenie wartości nieruchomości.
- Zwrot kosztów dodatkowych zabezpieczeń podczas budowy (np. wzmocnione fundamenty, dylatacje, specjalistyczne ekspertyzy).
- Wartość odtworzeniowa – jeżeli budynek nie nadaje się do remontu.
- Uszkodzenia ogrodzenia.
Przykład: Dopasowanie zabudowy kuchennej do krzywej podłogi lub nierównych ścian to wydatek rzędu 15–30 tys. zł. Jeśli wydatek ten był niezbędny ze względu na skutki działalności kopalni – może zostać uznany za element szkody górniczej.
Dlaczego nie wszyscy zgłaszają roszczenia dotyczące szkód górniczych?
Mimo przysługujących im praw, wielu właścicieli nieruchomości nie zgłasza szkód górniczych. Dlaczego? Decyduje o tym między innymi:
- Brak wiedzy – wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że przysługuje im prawo do odszkodowania.
- Przekonanie o skomplikowanej procedurze – panuje błędne przekonanie, że to trudny i czasochłonny proces.
- Obawa przed kosztami i formalnościami – strach przed wydatkami sądowymi i „papierologią” skutecznie zniechęca.
- Brak zaufania do systemu – część osób uważa, że i tak nie uda się nic osiągnąć.
Tymczasem zgłoszenie szkody do kopalni to pierwszy i obowiązkowy krok – i często wystarcza, by sprawa została rozwiązana polubownie. Jednak już na tym etapie warto skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się w odszkodowaniach za szkody górnicze. Tym bardziej, że dzięki kompleksowemu podejściu i fachowej wiedzy eksperta wiele spraw kończy się na etapie przedsądowym, poprzez zawarcie ugody – bez długiego procesu.
Jeśli w sprawie dojdzie do postępowania sądowego warto wiedzieć, że jest ono zwolnione z opłat sądowych – nie trzeba wnosić opłaty od pozwu ani innych kosztów. Natomiast współpraca z kancelarią wiąże się zwykle z niewielką opłatą początkową, a główne wynagrodzenie naliczane jest dopiero po zakończeniu sprawy i wypłacie odszkodowania. Dlatego warto działać świadomie i skorzystać z dostępnych możliwości.
Kto może się ubiegać o odszkodowanie?
O odszkodowanie za szkody górnicze mogą ubiegać się nie tylko właściciele nieruchomości. Prawo do zgłoszenia roszczeń przysługuje każdej osobie, która poniosła szkodę w wyniku działalności górniczej. Uprawnionymi do odszkodowania są m.in.:
- Właściciele domów, budynków gospodarczych, gruntów – w przypadku szkód konstrukcyjnych, osiadania terenu czy spadku wartości nieruchomości.
- Użytkownicy wieczyści – mają prawa zbliżone do właścicieli i również mogą występować z roszczeniami.
- Najemcy, dzierżawcy, użytkownicy nieruchomości – jeżeli szkody wpłynęły na sposób korzystania z nieruchomości lub prowadzoną na niej działalność (np. rolniczą czy gospodarczą).
- Przedsiębiorcy – działający na terenach dotkniętych szkodami górniczymi, np. deweloperzy
- Osoby budujące domy na terenach górniczych – mogą dochodzić zwrotu kosztów dodatkowych zabezpieczeń wymaganych ze względu na zagrożenie szkodami.
- Rolnicy – zarówno właściciele, jak i dzierżawcy gruntów rolnych, jeśli doszło do szkód w plonach, infrastrukturze rolniczej lub obniżenia wartości gruntów.
Gdzie występują szkody górnicze?
Do szkód górniczych dochodzi najczęściej na terenach Śląska i Małopolski, m.in. w miejscowościach takich jak Katowice, na terenie których działają kopalnie wchodzące w skład Polskiej Grupy Górniczej: Ruch Wujek oraz Ruch Murcki-Staszic, a także funkcjonująca w niedalekim sąsiedztwie kopalnia w Mysłowicach.
Warto podkreślić, że odpowiedzialność za szkody może istnieć nawet wtedy, gdy kopalnia zakończyła działalność wiele lat wcześniej – o ile szkoda pozostaje w związku przyczynowym z wcześniejszym ruchem zakładu górniczego.
Co zrobić jeśli podejrzewasz, że szkody górnicze dotyczą także Ciebie?
Jeśli masz podejrzenia, że Twoja nieruchomość znajduje się na terenie na którym występują szkody górnicze, warto to sprawdzić. Jak to zrobić?
Odszkodowanie za szkody górnicze – krok po kroku
- Przygotować dokumentację uszkodzeń.
- Sprawdzić lokalizację nieruchomości na tle map eksploatacji.
- Skontaktować się z prawnikiem specjalizującym się w dochodzeniu odszkodowań za szkody górnicze.
- Zgłosić roszczenie do odpowiedniego podmiotu.
Im wcześniej podejmiesz działanie, tym większa szansa na sprawne przeprowadzenie postępowania i uzyskanie satysfakcjonującego odszkodowania. Czas odgrywa tutaj ważną rolę - roszczenia dotyczące szkód górniczych przedawniają się z upływem 5 lat.
Mieszkańcy regionów górniczych mogą ubiegać się o należne im środki. Nawet jeśli wydobycie zakończyło się wiele lat temu, odpowiedzialność za szkody nie wygasa automatycznie. Wystarczy dobrze przygotowane zgłoszenie, by odzyskać realne pieniądze i zabezpieczyć przyszłość swojej nieruchomości. Zachowanie porządku dokumentacyjnego, skonsultowanie sprawy z prawnikiem oraz terminowa reakcja to podstawy dochodzenia roszczeń. W przypadku szkód górniczych – warto działać, zanim problem się pogłębi.
Artykuł, który Państwo przeczytali, jest sponsorowany przez Krajewska i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych sp. k. z siedzibą w Katowicach. Jednocześnie informujemy, że niniejszy materiał stanowi informowanie o wykonywaniu zawodu radcy prawnego w rozumieniu art. 31 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz informację handlową w rozumieniu § 23 ust. 2 Kodeksu Etyki Adwokackiej.
